PARYŻ (RNS) — Tydzień przed planowanym przyjęciem przez Francję Letnich Igrzysk Olimpijskich i Paraolimpijskich 2024 r. organizacja Amnesty International opublikowała druzgocący raport na temat decyzji kraju gospodarza o zakazie noszenia przez sportowców hidżabu podczas zawodów.
Ten raportopublikowany we wtorek (16 lipca), ma na celu zwrócenie międzynarodowej uwagi na to, co uważa się za naruszenia praw człowieka kobiet i dziewcząt muzułmańskich. Krytycznie ocenia również „dyskryminacyjną politykę Francji wobec kobiet muzułmańskich” w sporcie i społeczeństwie, promulgowaną w imię „laïcité”, czyli świeckości, która wymaga religijnej neutralności w przestrzeni publicznej.
Francuska minister sportu Amélie Oudéa-Castéra ogłosiła we wrześniu 2023 r., że podczas gdy zawodniczki z innych krajów będą mogły zakrywać głowy, Francja zabroni swojej delegacji noszenia chust na głowę podczas zawodów. Ogłoszenie wywołało oburzenie wśród organizacji praw człowieka.
„Nikt nie powinien narzucać kobiecie, co ma nosić, a czego nie” – skomentowało Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka za pośrednictwem swojej rzeczniczki, Marty Hurtado.
We wtorek Anna Błuś, badaczka Amnesty International, która pomogła w opracowaniu raportu, stwierdziła, że wysiłki Francji zmierzające do zorganizowania „pierwszych w historii igrzysk olimpijskich z równością płci” są bezcelowe, jeśli kraj ten nadal będzie dyskryminował swoich muzułmańskich sportowców.
„Uważamy, że mówienie, iż zależy wam na równości kobiet i ich udziale w sporcie, jest bardzo hipokrytyczne, podczas gdy w praktyce zakazujecie muzułmankom noszącym hidżab i inne formy ubioru religijnego udziału w tych igrzyskach” – powiedziała.
Według raportu Amnesty International decyzja Francji narusza podstawowe zasady igrzysk olimpijskich, a ponadto Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, przyjęty przez ONZ, a także Międzynarodową Konwencję w sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej.
Zakaz narusza również przepisy ramowe Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego dotyczące praw człowieka. W liście do prezesa MKOl w maju Amnesty International i dziewięć innych organizacji broniących praw człowieka w sporcie wezwało komitet do uchylenia zakazu.
„Zakazy noszenia hidżabu w sporcie spowodowały, że wielu muzułmańskich sportowców doświadczyło dyskryminacji, niewidzialności, wykluczenia i upokorzenia, co spowodowało traumę i izolację społeczną — niektórzy opuścili kraj lub rozważają opuszczenie go, aby szukać możliwości gry gdzie indziej” — czytamy w artykule. list.
W czerwcu MKOl odpowiedział, że zakaz dotyczył wyłącznie francuskich sportowców, którzy są uważani za urzędników państwowych. Komitet zagwarantował, że wszyscy pozostali sportowcy będą mieli prawo nosić hidżab i inne symbole religijne w wiosce olimpijskiej, na obiektach olimpijskich i podczas zawodów, zgodnie z polityką federacji olimpijskich ich kraju.
Błuś powiedział, że jest to słaba odpowiedź, stwierdzając, że MKOl mógł wywrzeć presję na Francję, aby ta uchyliła zakaz, zwłaszcza że kraj ten rozpatruje obecnie wniosek o organizację Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 2030 r.
„Oni po prostu umywają ręce i mówią, że Francja ma prawo to zrobić. To nieprawda. To bardzo rozczarowujące i bardzo słabe” – powiedziała.
Chociaż francuski zakaz jest zgodny z podobnymi zasadami egzekwowanymi przez inne federacje sportowe kraju, raport twierdzi, że igrzyska olimpijskie uzbrajają laïcité, narzucając ograniczenia nieproporcjonalnie dotykające muzułmanki. W swoim raporcie Amnesty International porównała przepisy dotyczące ubioru i sprzętu francuskich federacji siatkówki, piłki nożnej i koszykówki do przepisów 38 krajów europejskich.
Ujawniono „rażący wyjątek na mapie Europy” i zauważono, że „żaden inny kraj w regionie, na poziomie przepisów krajowych lub indywidualnych regulacji sportowych, nie wprowadził zakazu noszenia religijnych nakryć głowy, takich jak te noszone przez niektóre muzułmańskie sportsmenki i dziewczęta”.
Ta różnica w stosunku do krajów europejskich wynika ze szczególnie rygorystycznej interpretacji świeckości we Francji – wyjaśnił Błuś.
„To naprawdę coś bardzo, bardzo francuskiego… Naprawdę wierzymy, że sposób, w jaki ta koncepcja jest wykorzystywana, jest po prostu wymówką dla francuskich władz, aby obrać sobie za cel pewne osoby. I jest zupełnie jasne, że bardzo często są to muzułmanie” – powiedziała.
Ostatnio Francja zaostrzyła przepisy dotyczące świeckości w sporcie. W 2021 r. rząd wprowadził „ustawę o separatyzmie”, która ustanawia wyższe standardy dla stowarzyszeń sportowych otrzymujących dotacje państwowe w zakresie poszanowania świeckości.
Dokument opublikowany we wtorek również budzi obawy dotyczące rosnącej wrogości wobec muzułmanek noszących hidżab w sportach amatorskich, co uniemożliwia im rywalizację na poziomie elitarnym. Te zakazy mają długotrwałe konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego muzułmanek, ostrzega raport.
Organizacja stwierdziła, że surowe kontrolowanie ciał muzułmanek uprawiających sport zniechęca wiele z nich do uprawiania aktywności fizycznej w klubach i stanowi naruszenie ich praw człowieka do ochrony zdrowia. Wskazała przy tym na przepisy zakazujące noszenia burkini na basenach, które stanowią zagrożenie dla muzułmanek w obliczu globalnego wzrostu temperatur.
„Bariery, z jakimi borykają się muzułmańskie kobiety i dziewczęta w dostępie do basenów i plaż, takie jak te opisane w tej publikacji, oznaczają, że mogą one być nieproporcjonalnie dotknięte konsekwencjami zdrowotnymi związanymi ze zmianą klimatu” – czytamy w raporcie.
W 2023 r. Conseil d’État, najwyższy sąd administracyjny Francji, podtrzymał decyzję Francuskiej Federacji Piłkarskiej o zakazie noszenia hidżabu podczas rozgrywek, kończąc tym samym trzyletnią batalię prawną z Hijabeuses, grupą piłkarzy, którzy kwestionowali politykę FFF w kwestii hidżabu.
W raporcie zacytowano wypowiedź Karthouma Dembelé, członka Hijabeuses, który podkreślił, że zawodniczki zawsze czuły, że muszą wybierać „pomiędzy hidżabem a tym, co kochają, między godnością a chęcią uprawiania sportu”.
W marcu 2024 r. Senat przedstawił nowy projekt ustawy mający na celu wzmocnienie środków ustawy z 2021 r. dotyczącej poszanowania świeckości w sporcie. Projekt ustawy, który jest nadal rozpatrywany, przewiduje zakaz używania znaków religijnych we wszystkich zawodach sportowych organizowanych przez federacje i organizacje stowarzyszone. Ma on również na celu karanie korzystania z niektórych obszarów obiektów sportowych, takich jak sale modlitewne, oraz zakaz noszenia burkini i innych strojów religijnych na basenach.
