Nowy rząd Partii Pracy w Wielkiej Brytanii stoi w obliczu poważnego sprawdzianu swojej polityki zagranicznej wobec Strefy Gazy przed upływem terminu potencjalnego zaskarżenia nakazów aresztowania, o które Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) ubiega się wobec najwyższych przywódców Izraela.
W maju prokurator MTK Karim Khan złożył wniosek o wydanie nakazów aresztowania dla premiera Izraela Benjamina Netanjahu i ministra obrony Yoava Gallanta za domniemane zbrodnie wojenne popełnione podczas wojny Izraela w Strefie Gazy. Ubiegał się również o wydanie nakazów aresztowania dla trzech przywódców Hamasu za domniemane zbrodnie wojenne popełnione podczas ataków na południowy Izrael 7 października.
Wielka Brytania nie wydała jeszcze formalnego sprzeciwu wobec nakazów aresztowania. Poprzedniemu rządowi konserwatywnemu udało się uzyskać zgodę sądu na przedstawienie argumentów przed wyborami w Wielkiej Brytanii 4 lipca, które torysy przegrały, pozostawiając sprzeciw w zawieszeniu. MTK najpierw dał rządowi Wielkiej Brytanii czas do 12 lipca na złożenie opinii prawnej. Następnie przedłużono go do piątku, 26 lipca.
Po odniesieniu miażdżącego zwycięstwa trzy tygodnie temu Partia Pracy i jej nowy rząd ogłosili szereg zmian w polityce poprzedniej administracji.
Między innymi odrzucił plan deportacji osób ubiegających się o azyl do Rwandy i ogłosił plan działania składający się z 40 projektów ustaw wyznaczających najbliższe pięć lat urzędowania rządu.
Wciąż jednak pojawiają się pytania dotyczące polityki premiera Keira Starmera, zwłaszcza w kwestii wojny w Strefie Gazy.
Jakie więc było stanowisko Wielkiej Brytanii, jeśli chodzi o wniosek prokuratora MTK o nakazy aresztowania wysokich rangą przywódców Izraela? I czy rząd Starmera zasygnalizował jakąś zmianę w swoim podejściu do Izraela i Gazy?
Jakie było stanowisko rządu konserwatywnego?
Jak wynika z dokumentów sądowych, prawnicy konserwatywnego rządu argumentowali, że przed wydaniem nakazu aresztowania należy odpowiedzieć na pytania dotyczące jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Karnego nad obywatelami Izraela.
Prawnicy przedstawili ten argument wyłącznie w odniesieniu do przywódców Izraela, a nie przywódców Hamasu.
W swoim wniosku prawnicy zwrócili się o pozwolenie na przedstawienie pisemnych uwag na temat tego, czy „sąd może sprawować jurysdykcję nad obywatelami Izraela w okolicznościach, w których Palestyna nie może sprawować jurysdykcji karnej”.
W czerwcu sędziowie MTK orzekli, że pozwolą Wielkiej Brytanii, jako państwu członkowskiemu MTK, przedstawić argumenty dotyczące legalności potencjalnych nakazów aresztowania Netanjahu i Gallanta.
MTK poinformował, że będzie przyjmował uwagi od stron zainteresowanych kwestiami prawnymi dotyczącymi nakazów aresztowania izraelskich urzędników do 12 lipca, jednakże termin ten został przedłużony do 26 lipca w Wielkiej Brytanii ze względu na odbywające się w tym miesiącu wybory powszechne.
Co mówią krytycy sprzeciwu rządu Wielkiej Brytanii?
Sprzeciw rządu Wielkiej Brytanii wobec jurysdykcji MTK spotkał się z krytyką ze strony prawników zajmujących się prawami człowieka i innych ekspertów.
W artykule dla gazety „Guardian” adwokat zajmujący się prawami człowieka Geoffrey Robertson stwierdził, że „oczywistym powodem, dla którego minister spraw zagranicznych powinien porzucić tę idiotyczną inicjatywę, jest to, że jest ona absurdem prawnym”.
Joseph Willits, szef ds. parlamentarnych w Radzie Porozumienia Arabsko-Brytyjskiego, powiedział w wywiadzie dla Al-Dżaziry, że „powinno istnieć bezkompromisowe wsparcie dla MTK… w tym nakazy aresztowania wydawane przez MTK.
„Poziom ingerencji był skandaliczny, dlatego rząd musi odrzucić przewidywalną i znaczną presję ze strony Izraela i USA, aby utrzymać to stanowisko w MTK”.
Co Partia Pracy początkowo powiedziała o argumentach rządu konserwatywnego?
Po ogłoszeniu decyzji prokuratora MTK w maju, David Lammy, który kilka tygodni później został ministrem spraw zagranicznych w rządzie Partii Pracy, powiedział, że jego partia popiera sąd jako „kamień węgielny międzynarodowego systemu prawnego… niezależnie od tego, czy dotyczy to Ukrainy, Sudanu, Syrii czy Strefy Gazy”.
„Nakazy aresztowania nie są wyrokiem skazującym ani ustaleniem winy, ale odzwierciedlają dowody i osąd prokuratora na temat podstaw indywidualnej odpowiedzialności karnej” – powiedział Lammy w Izbie Gmin podczas sesji poświęconej Izraelowi i Gazie.
„Partia Pracy stoi na stanowisku, że decyzja głównego prokuratora MTK o złożeniu wniosku o wydanie nakazu aresztowania jest niezależną sprawą sądu i prokuratora.”
Kilka dni później Starmer ogłosił również, że jeśli Partia Pracy wygra wybory, uzna państwo palestyńskie i powtórzył, że rozwiązanie zakładające istnienie dwóch państw jest niezbędne do zapewnienia trwałego pokoju w regionie.
Co Partia Pracy powiedziała o wyzwaniu MTK po wygraniu wyborów?
W pierwszych dniach urzędowania Starmer rozmawiał z prezydentem Autonomii Palestyńskiej Mahmudem Abbasem i stwierdził, że Palestyńczycy mają prawo do państwa palestyńskiego. Obaj omówili również sytuację w Strefie Gazy, gdzie liczba ofiar śmiertelnych, przekraczająca obecnie 39 000, stale rośnie.
Starmer rozmawiał również z Netanjahu i podkreślił potrzebę „pilnego” zawieszenia broni w Gazie. Wyraził również poparcie dla rozwiązania dwupaństwowego i bezpieczeństwa finansowego dla Autonomii Palestyńskiej, której dochody podatkowe zostały zamrożone od maja przez skrajnie prawicowego ministra finansów Izraela Bezalela Smotricza po prośbie Khana o nakazy aresztowania.
Lammy udał się w zeszłym tygodniu do Izraela, aby spotkać się z ministrem spraw zagranicznych Israelem Katzem, prezydentem Isaakiem Herzogiem i Netanjahu i powiedział, że przybył tam, aby „naciskać na zawieszenie broni”.
Według oświadczenia Herzoga, prezydent powiedział Lammy’emu, że kluczową kwestią dla Izraela jest uwolnienie około 116 jeńców, którzy wciąż są przetrzymywani w Strefie Gazy „w strasznych okolicznościach, w realnym niebezpieczeństwie utraty życia”.
Jednak przed spotkaniem z Herzogiem Lammy powiedział, że ważne jest, „aby dopóki trwa wojna, wojna ta była prowadzona zgodnie z międzynarodowym prawem humanitarnym”.
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS), który obecnie rozpatruje sprawę oskarżenia Izraela o popełnienie ludobójstwa w Strefie Gazy, w orzeczeniu wstępnym wydanym w styczniu stwierdził, że Izrael musi podjąć środki w celu zapobiegania „bezpośredniemu i publicznemu podżeganiu do popełnienia ludobójstwa” oraz karania za takie podżeganie.
Sąd nakazał również Izraelowi zapewnienie podstawowej pomocy humanitarnej dla Gazy. Grupy pomocowe i organizacje praw człowieka stwierdziły, że Izrael nie wypełnił środków nadzwyczajnych nakazanych przez MTS.
Wizyta Lammy’ego wywołała kontrowersje wśród pro-palestyńskich wyborców jego partii. Wielu w mediach społecznościowych skrytykowało wizytę ministra spraw zagranicznych, gdy wojna w Strefie Gazy się zaostrza i w obliczu możliwych nakazów aresztowania wydanych przez MTK.
Chociaż rząd Partii Pracy nie wydał oficjalnego oświadczenia w sprawie odwołania MTK, izraelskie media podały, że podczas wizyty Lammy zapewnił urzędników, że partia nie zmieni stanowiska w sprawie odwołania MTK.
Minister spraw zagranicznych stwierdził jednak, że rząd zasięga opinii prawnej zanim zajmie stanowisko i nie potwierdził, czy zamierza kontynuować kwestionowanie sprawy, czy z niego zrezygnować.
Dziś spotkałem się z premierem Izraela @netanyahui premiera Autonomii Palestyńskiej Mustafy.
Nasze przesłanie jest jasne: potrzebujemy natychmiastowego zawieszenia broni, natychmiastowego uwolnienia wszystkich zakładników, ochrony cywilów, nieograniczonego dostępu do pomocy humanitarnej w Strefie Gazy i drogi do rozwiązania dwupaństwowego. fot.twitter.com/kmmIBsHgov
— David Lammy (@DavidLammy) 14 lipca 2024 r.
Jakie zmiany wprowadził rząd Partii Pracy w polityce Wielkiej Brytanii wobec Strefy Gazy?
W tym miesiącu rząd ogłosił, że wznowi finansowanie agencji ONZ ds. uchodźców palestyńskich (UNRWA). Jest to pierwsza poważna zmiana w podejściu Wielkiej Brytanii do wojny.
Wielka Brytania była jednym z kilku krajów, które zaprzestały finansowania organizacji po tym, jak Izrael oskarżył niektórych jej pracowników o udział w atakach Hamasu 7 października.
Jednak w zeszłym tygodniu Lammy powiedział parlamentowi, że ma pewność, iż agencja, która zapewnia pomoc w Strefie Gazy, wdrożyła „najwyższe standardy neutralności”, w tym udoskonaliła procedury weryfikacji personelu.
Dania Abul Haj, starsza prawniczka w Międzynarodowym Centrum Sprawiedliwości dla Palestyńczyków z siedzibą w Anglii, powiedziała stacji Al Jazeera, że decyzja o wznowieniu finansowania dowodzi, że decyzje w zakresie polityki zagranicznej nigdy nie powinny być podejmowane w oparciu o „nieudowodnione roszczenia i oskarżenia”.
„Chociaż przywrócenie finansowania jest ważnym krokiem, samo w sobie nie jest wystarczająco dobre. Rząd Wielkiej Brytanii musi zakończyć wszelkie współudziały w zbrodniach wojennych Izraela, co oznacza, że powinien zakończyć sprzedaż broni Izraelowi i zobowiązać się do poszanowania Międzynarodowego Trybunału Karnego.
„Nie może być więcej zwrotów akcji. Rząd musi jasno, bezpośrednio i jednoznacznie stwierdzić, że nie będzie ingerował w działalność MTK”.
